Autonomiczny układ nerwowy
Klucz zdrowienia i przywracania równowagi w życiu to dobra kondycja układu nerwowego. System nerwowy zarządza wszystkimi układami w naszym organizmie. I jak się już pewnie domyślasz każda choroba autoimmunologiczna wynika z zaburzonej pracy układu nerwowego. Zatem jeśli pragniesz świadomie „wyjść” z jakiejś choroby, przykładowo z zespołu jelita drażliwego czy nerwicy żołądkowej to tylko przywracanie równowagi układowi nerwowemu może Ci pomóc. Zrównoważone nerwy to zrównoważone trawienie i całe życie. Pracując z układem nerwowym i jednocześnie odżywiając ciało w zgodzie w jego potrzebami będziesz stawiać konkretne kroki ku równowadze w swoim życiu. Dzięki temu synapsa po synapsie będziesz wiedziała jak radzić sobie z trudnościami, zwiększyć ilość dobrostanu i pozytywnych doświadczeń w swoim życiu, wypełniając swoje wnętrze spokojem, wdzięcznością, miłością i akceptacją. Oczywiście pojawią się momenty słabości w których jelita czy żołądek przypomną nam o sobie, jednak wówczas będziesz wiedziała jak możesz sobie pomóc. Zatem praca z nerwami nie jest to łatwa, ale możliwa do wykonania. Co może nam skutecznie w niej pomóc? Jedna prosta rzecz, która jest w Tobie i o której w zakończeniu. Jeśli jesteś gotowa do przebycia tej niezwykłej podróży to zapraszam Cię pięknie… Aby skutecznie pracować z układem nerwowym niezbędne jest zaczerpnięcie podstawowej wiedzy o jego funkcjonowaniu… Układ nerwowy (łac. systema nervosum; ang. nervous system) to zbiór wyspecjalizowanych komórek, pozostających ze sobą w złożonych relacjach funkcjonalnych i strukturalnych, odpowiadający za sterowanie aktywnością organizmu. Układ nerwowy jest w stanie wykryć określone zmiany zachodzące w otoczeniu i wywołać w związku z tym odpowiednią reakcję organizmu.
Rola układu nerwowego:
⇒ odbieranie i analizowanie bodźców z narządów wewnętrznych i środowiska zewnętrznego
⇒ wywoływanie odpowiednich reakcji organizmu
⇒ kontrolowanie i koordynowanie pracy wszystkich pozostałych układów.
Podział układu nerwowego: Ze względu na budowę:
- Ośrodkowy (OUN): mózgowie, rdzeń kręgowy
- Obwodowy: nerwy czaszkowe, nerwy rdzeniowe.
Ze względu na sposób działania:
- Somatyczny (zależny od naszej woli)
- Autonomiczny, wegetatywny (niezależny od woli)
Autonomiczny Układ Nerwowy
Przedmiot naszego największego zainteresowania. Dzieli się on na:
Współczulny
Przywspółczulny
Trzewny układ nerwowy, mózg jelitowy.
Autonomiczny układ nerwowy lub wegetatywny to integralna część układu nerwowego, reguluje nasze funkcje służące przeżyciu – sprawuje kontrolę nad przemianą materii oraz prawidłowym funkcjonowaniem narządów wewnętrznych: serca, płuc, wątroby, woreczka żółciowego, żołądka, jelit, nerek oraz narządów płciowych. Problemy z którymkolwiek z tych narządów mogą wynikać z dysfunkcji autonomicznego układu nerwowego. Jak sama jego nazwa z łac. autos – samo i nomos – prawo, a więc jest to układ „samorządzący się” własnymi prawami. Zatem działa automatycznie jak sam sobie chce – nie musimy nawet o nim pomyśleć. Powoduje reakcje niezależne od nas jak np. ruchy perystaltyczne jelit czy wydzielanie soku żołądkowego.
Układ współczulny (sympatyczny, pobudzający)
Walcz i uciekaj, działanie i mobilizacja
To układ, który jest aktywny np. kiedy coś robimy np. wstajemy rano z łóżka, ćwiczymy, sprzątamy, oglądamy tv, pracujemy, stresujemy się. Zwykle bardziej aktywny podczas dnia. Codzienne zadanie tego układu to utrzymanie homeostatycznych funkcji ciała poprzez koordynację komunikacji między narządami. Słowo „współczulny” czyli „łączący części” zostało wprowadzone przez lekarza Galena (129-200 n.e.) aby wyjaśnić jak centralny układ nerwowy komunikuje się z wnętrznościami, narządami wewnętrznymi z tym sercem, płucami i narządami trawiennymi. Układ współczulny łatwiej się włącza kiedy często się stresujemy.
Co się dzieje w naszym organizmie kiedy się włącza?
Tak jak widać na obrazu powyżej z prawej strony…
» Zwiększa aktywność mózgu
» Przyśpiesza oddech
» Zwiększa ukrwienie narządów oraz ilość tlenu i glukozy we krwi
» Wzrasta ciśnienia we krwi, tętno przyśpiesza
» Zwiększa napięcie mięśni
» Pobudza czynność gruczołów potowych i ślinowych
» Wyostrza zmysły
» Zmniejsza intensywność procesów związanych z trawieniem
» Hamuje mikcję
» Odpowiada za wydzielanie kortylozu i adrenalizny.
Bardzo ważne…
Kiedy wyczuwamy zagrożenie współczulny układ nerwowy przechodzi w stan pobudzenia tj. na najwyższe swoje obroty do stanu walcz i uciekaj. W taki sposób umożliwia organizmowi podjęcie działań właściwych do danej sytuacji. Układ ten aktywny jest w każdym momencie naszego dnia, niezależnie od tego czy istnieje niebezpieczeństwo czy nie. Utrzymanie stanu pobudzenia przez dłuższy czas wpływa bardzo niekorzystnie na nasz organizm. Dlatego w celu utrzymania równowagi układu nerwowego tak ważne jest przełączanie go w tryb przywspółczulny – wyciszający…
Układ przywspółczulny (parasympatyczny, hamujący)
Odpoczywaj i traw
To układ, który włącza się głownie w nocy kiedy śpimy, a także podczas dnia kiedy odpoczywamy, trawimy (po posiłku), a także świadomie odpoczywamy, praktykujemy techniki relaksacyjne (pozycja savasana, joga restoratywna, medytacja, techniki oddechowe). Odpowiedzialny jest za naprawę, odbudowę oraz tryb odpoczynku i trawienia.
Co się dzieje w naszym organizmie kiedy się włącza?
» Wpływa na narządy w osób odbudowujący i gromadzący zapasy energii organizmu
» Zmniejsza aktywność pobudzonych narządów
» Spowalnia i uspokaja oddech (podczas wydechu włącza się),
» Rozluźnia mięśnie
» Spowalnia bicie serca przy wydechu
» Obniża ciśnienie krwi, zwalnia tętno
» Pobudza procesy trawienia i przyswajania składników pokarmowych
» Stymuluje mikcję
» Stymuluje wchłanianie glukozy z krwi i odkładanie jej w postaci glikogenu w wątrobie
» Odpowiada za uwalnianie acetylocholiny.
Komplementarność układu współczulnego i przywspółczulnego
Oba te układy wzajemnie się uzupełniają, układ współczulny to pobudzenie, a przywspółczulny to wyciszenie. Doskonale to działanie obrazuje oddech, i tak na wdechu serce przyśpiesza i jest to włączenie współczulnego, a na wydechu serce zwalnia i jest to działanie przywspółczulnego. Wydech tutaj ma ważniejszą rolę, dzięki niemu możemy się uspokoić, rozluźnić, a także oczyścić z tego, co nam nie służy. Poniżej obrazek przedstawiający szerszą komplementarność układu autonomicznego…
Nerw błędny hamulec układu współczulnego
Jak opisał Eddie Stern w książce „Jedna prosta rzecz”: współczulny układ nerwowy jest jak pedał gazu, a przywspółczulny zwłaszcza jego gałęzie nerwu błędnego to hamulec. Ten mechanizm wręcz nazywa się hamulcem nerwu błędnego. To on ogranicza aktywność nerwów współczulnych i spowalnia tempo bicia serca. Za każdym wydechem spowalnia. Hamulec nerwu błędnego staje się bardzo ważnym pośrednikiem zwalniania szybko działających nerwów współczulnych. Bycie w trybie walcz-uciekaj, stałym stresie nawet na niskim poziomie obciąża prawidłowe włączanie nerwu błędnego. Nerw błędny jak już wiesz to główny „składnik” autonomicznego układu nerwowego części przywspółczulnej. To jedyny 10 nerw czaszkowy, który wychodzi poza czaszkę. Odpowiedzialny on jest za wyciszanie/uspokajanie układu nerwowego. Wysyła sygnały do naszych wszystkich narządów nadzorując kluczowe funkcje organizmu jak kontrolę nastroju, odpowiedź immunologiczną, trawienie czy tętno. Bezpośrednio łączy jelita z mózgiem i o tym więcej poniżej… Za nim powstała teoria poliwagalna uważano powszechnie, iż autonomiczny układ nerwowy funkcjonuje w opisanych powyżej stanach czyli pobudzenia i wyciszenia. Wraz z jej powstaniem przypisano do niego…
Jelitowy układ nerwowy, mózg trzewny (jelitowy)
To ”trzecia” część autonomicznego układu nerwowego (AUN), w jego skład wchodzą włókna współczulne i przywspółczulne, jednak wykonuje polecenia „komputera nadrzędnego” tj. podwzgórza. Jest ściśle związany z częścią współczulną i przywspółczulną, które są konieczne do prawidłowego: wydzielania, wchłaniania i perystaltyki jelit. To pierwotna część układu nerwowego nazwana mózg jelitowy, jest całkowicie poza nami. Cały czas scanuje nasze otoczenie i poprzez jelita wysyła informacje do mózgu – aż 80% włókien nerwowych doprowadza informacje do mózgu. Są to pierwsze nieświadome reakcje oparte o nerocepcję – nasze czucie głębokie. Reakcje te powstają niezależnie od naszej woli i stanowią zbiór naszych wszystkich doświadczeń. O tym układzie już wkrótce poświecę odrębny wpis, a obecnie zależy mi na tym abyś wiedziała, iż taki funkcjonuje. A teraz jeszcze jedna ciekawostka…
Dlaczego bardziej koncentrujemy uwagę na negatywnych doświadczeniach niż pozytywnych?
Nasze mózgi zostały zaprogramowane tak, aby uczyć się na postawie tego, co nazywa się negatywnym nastawieniem. Oznacza to, że mózg rozwinął się tak, aby szybciej wyciągnąć wnioski z negatywnych czy niebezpiecznych doświadczeń niż z pozywanych. Dlatego tak szybko przechodzi w stan najwyższej gotowości i obrotów, zanim sobie to jeszcze uświadomimy. Mózg rejestruje szybciej negatywne informacje i doświadczenia niż pozytywne. Możemy mieć więcej doświadczeń pozytywnych, ale te negatywne mają większy na nas wpływ. Z tego powodu sytuacje neutralne czy niezagrażające nam możemy postrzegać jako niebezpieczne i w ten sposób utrzymać stan pobudzenia dłużej i częściej niż powinniśmy. W obecnej pędzącej od obowiązków i zadań codzienności – życiu w stylu wyczerpania – większość ludzi funkcjonuje w stanie nadmiernego pobudzenia współczulnego układu nerwowego. Z czasem prowadzi to do wielu dolegliwości i chorób, na pierwszym planie są to wszelkie choroby autoimmunologiczne. Dobra wiadomość jest taka, że mamy możliwość aby skutecznie zadbać o nasze – przywracać układowi nerwowemu równowagę. Synapsa po synapsie możemy pomóc radzić sobie z wymagającymi sytuacjami i emocjami, gromadzić więcej dobrostanu, pozytywnych doświadczeń i wypełnić się wdzięcznością. Zatem jak to zrobić droga joginko? Sama praktyka jogi jak wiesz skutecznie wprowadza nas w stan odprężenia zwiększając naszą odporność na stres i tym samym podkręcając nasz przywspółczulny układ nerwowy.
Na co jeszcze warto zwrócić uwagę pracując z układem nerwowym?
Nadwrażliwość układu nerwowego
Oznacza ona jego czułość na bodźce, która u zdecydowanej większości osób połączona jest z dziedziczeniem wrażliwości. Co zrobić jeśli jesteś wrażliwą osobą? Zacząć przywracać prawidłową funkcję układowi nerwowemu. Warto zadbać o własne otoczenie adekwatnie do potrzeb naszych wrażliwych nerwów. Uświadomić sobie co „podlewa” naszą wrażliwość, jakie konkretne bodźce, osoby, sytuacje – powtarzające się doświadczenia – i jakie wówczas towarzyszą nam emocje. Z tą uważnością krok po kroku plewić w nas te wszystkie negatywne impulsy. Następnie zastąpić je własnymi kotwicami mocy (o których już za chwilkę poniżej) oraz wypełnić własną codzienność wszystkim, co dobrze nam się kojarzy. Dzięki temu będziemy zwiększać w naszym mózgu co raz więcej pozytywnych połączeń nerwowych, a z czasem nasz układ nerwowy zacznie działać tak jak powinien: kiedy jesteśmy pobudzeni to będzie aktywny, a kiedy nie jesteśmy pobudzeni, to będzie w stanie rozluźnienia. Jeśli masz wrażliwe trawienie i może i jelita to warto wiedzieć, iż zespół jelita drażliwego (IBS) w polskiej nomenklaturze zwany też zespołem jelita wrażliwego czy nadwrażliwego często jest dolegliwością wysoko wrażliwych osób. Zatem delikatny i czuły jest nie tylko układ nerwowy, za nim zawsze także układ trawienny. Może jest to dość logiczne następstwo, biorąc pod uwagę fakt, że jelita to nasz drugi mózg, a ludzkimi emocjami kieruje mikrobiota układu pokarmowego.
Koniec obszernej i przy tym niezwykle ważnej wiedzy, przechodzimy do części praktycznej podróży blogowej, której tworzenie jest moim konikiem.
Zatem zapraszam Cię do krok po kroku do głębszej refleksji nad własnym układem nerwowym.
W jaki sposób możesz już teraz zadbać o swój układ nerwowy?
Usiądź wygodnie w sprzyjającej refleksji przestrzeni, weź sobie swój ulubiony zeszyt albo większą kartkę, następnie zadaj sobie bardzo proste i jednocześnie niezwykle ważne pytanie…
Nie wymyślaj nie wiadomo czego, tylko spontanicznie zadaj sobie to pytanie i niech pierwsze myśli albo emocje, które czujesz będą Twoją odpowiedzią.
Pytanie drugie…
♥ Układ trawienny, a w nim żołądek, jelita?
♥ Układ krwionośny, a w nim serce?
♥ Układ hormonalny, a w nim tarczyca?
♥ Nerki czy nadnercza?
A teraz pytanie wydające się dość proste…
Czego potrzebuje mój organizm?
Często aby prawdziwie tj. w zgodzie z własnymi potrzebami ciała i umysłu odpowiedzieć na to pytanie potrzebujemy najpierw pobłądzić. A wszystkie jego odpowiedzi powinny mieć jedną prostą drogę…
Jak sprawdzić czy nasze dotychczasowe formy odpoczynku są świadome. On mają Ci dać tego czego potrzebuje Twoje ciało i Twój umysł…
Co może Ci pomóc już teraz zacząć świadomie odpoczywać?
Twoje kotwice mocy – to nasze małe i większe nawyki i rytuały codzienności, które skutecznie dbają o układ nerwowy, wzmacniają wewnętrzny spokój i dystans, odbudowują energię oraz zawsze pełnią rolę porządkującą tego, co jest najważniejsze w życiu. Mocno wspierają nasze ugruntowanie w życiu, poczucie bezpieczeństwa i pewności. Zgodne są naszymi wartościami i wartością główną w życiu – czyli tym, co jest dla nas najważniejsze.
Pomyśl już teraz…
Co sprawia, że czujesz się bezpiecznie i pewnie?
Poranny spacer
Poranna praktyka jogi i medytacji
Spokojne ciepłe śniadanie
Wieczorne wyciszanie
Przejażdżka rowerowa
Co daje Ci ugruntowanie w życiu?
Praca, która sprawia Ci przyjemność
A może rytm w życiu?
A na zakończenie moja droga joginko dzielę się z Tobą moim sercem miłości i akceptacji, które pięknie dba o układ nerwowy…
Myślę, iż nic nie trzeba w naszej dzisiejszej podróży podsumowywać. Niech Twoja refleksja dotycząca pracy z układem nerwowym stanie się tutaj najważniejsza. A wracając do wstępu według Eddiego Stern jedną prostą rzeczą dbającą skutecznie o nasz układ nerwowy jest regularna praktyka jogi. Życzę Ci świadomej praktyki jogi i pomyślności w pracy z układem nerwowym.
Z miłością Monika ♥
Twój nauczyciel jogi i relaksacji ♥
Podobał Ci się ten wpis to proszę podziel się komentarzem 😉
Źródło:
E. Stern, „Jedna prosta rzecz”, Czarna owca, Warszawa 2022, s. 169-170 Rosenberg, „Terapeutyczna moc nerwu błędnego”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2020, s. 25
https://pl.wikipedia.org/wiki/Uk%C5%82ad_nerwowy (dostęp: 16.05.2024)
https://www.luxmed.pl/dla-pacjenta/artykuly-i-poradniki/bycie-wwo-czyli-wysoka-wrazliwosc-i-przebodzcowanie-jak-dostrzec-w-niej-zalete (dostęp: 18.05.2024)
